Wystawa „Wierni nauce, wierni ideałom…”
Centrum Edukacyjno-Kongresowe Politechniki Śląskiej
Hol I piętro
Ul. Konarskiego 18 B
44-100 Gliwice
Wystawa prezentuje trudne początki Politechniki Śląskiej, jej lwowskie korzenie, pierwszych organizatorów uczelni i kadrę profesorską. Politechnika Śląska rozpoczęła działalność dydaktyczno – naukową na czterech Wydziałach: Chemicznym, Elektrycznym, Inżynieryjno – Budowlanym i Mechanicznym. Wystawa przybliża ich początki i twórców.
Jak powstawała Politechnika Śląska?
Powstanie na Górnym Śląsku wyższej uczelni technicznej było ukoronowaniem starań prowadzonych od końca I wojny światowej.
Już na samym początku tworzenia się polskiej państwowości, a więc pod koniec lat 20., podejmowano działania w kierunku utworzenia w polskiej części Górnego Śląska uczelni, której absolwenci mogliby zasilić odbudowujący się i rozbudowujący przemysł tego regionu.
Formalne starania rozpoczął regionalny parlament.
rektor organizator
Władysław Kuczewski, organizator i pierwszy rektor uczelni urodził się w 1887 r. w Bobrujsku. Był absolwentem Wydziału Mechanicznego Instytutu Politechnicznego w Petersburgu, specjalistą w zakresie wielkopiecownictwa.
Przez wiele lat pracował w przemyśle. W 1939 r. uzyskał tytuł profesora zw. i został powołany na kierownika Katedry Wielkich Pieców Akademii Górniczej w Krakowie.
30 maja 1945 r. powierzono mu misję utworzenia Politechniki Śląskiej. Do 30 sierpnia 1946 r. łączył kompentencje senatu, dziekanów i rad wydziałów. W okresie organizacyjnym wydał ponad 1000 zarządzeń.
gliwicka przystań
Politechnika Śląska powstawała dosłownie z niczego. Nie było nawet gruzów, z których mogłaby się odrodzić. Powstanie wyższej uczelni technicznej w Gliwicach nie byłoby możliwe bez udziału kadry naukowej Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Brakowało bowiem nie tylko naukowych tradycji ale i wszelkich dóbr materialnych.
To właśnie lwowskim uczonym Politechnika Śląska zawdzięcza pierwsze plany i programy studiów, były one bowiem przygotowywane na wzorach zaczerpniętych z Politechniki Lwowskiej.
kadra ze lwowa
Najwięcej naukowców ze Wschodu przyjechało do Polski w latach 1945–1946. Przybywali nie tylko do Gliwic, ale także do innych miast uniwersyteckich jak Kraków, Wrocław czy Gdańsk.
Tworzące się ośrodki akademickie na tzw. Ziemiach Odzyskanych usiłowały w różny sposób zachęcić przesiedlanych pracowników naukowych do zatrudnienia się właśnie u nich.
Wśród wybitnych uczonych, którzy dołączyli do Politechniki Śląskiej znaleźli się między innymi profesorowie: Stanisław Brzozowski, Włodzimierz Burzyński, Stanisław Fryze, Wiktor Jakób, Zygmunt Klemensiewicz, Stanisław Łukasiewicz, Stanisław Ochęduszko.
rosły mury
26 czerwca 1945 r. rozpoczęła działalność Administracja Politechniki Śląskiej. Pierwszą siedzibą Rektoratu był budynek nr 19 przy ul. Częstochowskiej. Obok mieściły się także studenckie bursy.
Władze uczelni zdecydowały o budowie dzielnicy akademickiej. Autorem założeń projektu był prof. Stanisław Szerszeń.
Głównymi częściami pierwszego projektu, które udało się zrealizować, są gmach Wydziału Inżynieryjno–Budowlanego – obecnie Wydziału Budownictwa – projektu prof. Tadeusza Teodorowicza–Todorowskiego, a także olbrzymi budynek Wydziału Górniczego projektu profesorów Juliana Duchowicza i Zygmunta Majerskiego.
politechnika w prasie
Powstanie Politechniki Śląskiej, pierwszej uczelni technicznej na Górnym Śląsku i pierwszej wyższej szkoły na Ziemiach Odzyskanych – było bardzo ważnym wydarzeniem nie tylko dla społeczności śląskiej, ale całego kraju.
Znalazło to odzwierciedlenie w licznych artykułach na temat początków gliwickiej uczelni, które zostały opublikowane w prasie.
Dziennikarze bacznie śledzili dalszy rozwój Politechniki Śląskiej. Szeroko informowali o planach rozbudowy dzielnicy akademickiej czy o tworzeniu kolejnych wydziałów.
Prasa rozpisywała się także o wszelkich osiągnięciach naukowych uczelni.
wydział chemiczny
Na początku działalności Politechnikę Śląską stanowiły cztery wydziały: Chemiczny, Elektryczny, Mechaniczny oraz Inżynieryjno–Budowlany, w których zatrudnionych było prawie 200 pracowników dydaktycznych.
Głównym organizatorem Wydziału Chemicznego był profesor Politechniki Lwowskiej, Wiktor Jakób.
Konieczność rozbudowy laboratoriów chemicznych zmusiła władze Politechniki Śląskiej w 1949 roku do szybkiego zajęcia się sprawą budowy gmachu dla Wydziału Inżynieryjno–Budowlanego, który tymczasowo mieścił się w zabudowaniach Wydziału Chemicznego.
wydział inżynieryjno-budowlany
Od początku swego istnienia Politechnika Śląska miała strukturę ewolucyjną i aktywnie reagowała na rosnące wymagania rozwijającego się przemysłu. Z biegiem czasu niektóre wydziały dzieliły się lub łączyły, tworząc nowe kierunki i specjalności. W 1949 opuścił Politechnikę, po czterech latach nauki, pierwszy rocznik absolwentów, liczący około 700 osób, którzy kształcili się od pierwszego semestru. W tym samym roku na Wydziale Inżynieryjno-Budowlanym powołano Oddział Architektury.
wydział elektryczny
Podczas pierwszego roku akademickiego zajęcia odbywały się w zaadaptowanych budynkach przy ulicy M. Strzody i S. Moniuszki. W końcu roku 1945 władze miejskie przekazały Politechnice Śląskiej budynek przedwojennego gimnazjum państwowego, w którym podczas wojny znajdował się szpital. Jesienią 1946 roku po zaadaptowaniu i remoncie, budynek ten stał się siedzibą Wydziału Elektrycznego i do dziś wchodzi w skład budynków wydziałowych. W 1961 roku powołano nowy Oddział Automatyki, który później stał się samodzielnym i pierwszym w Polsce Wydziałem Automatyki (obecnie wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki).
wydział mechaniczny
Wydział Mechaniczny jako jeden z czterech pierwszych wydziałów Politechniki Śląskiej, stał się kuźnią kadr dla kolejno powstających jednostek.
W 1950 r. utworzono Wydział Górniczy, w którym pracę rozpoczęło wielu naukowców Wydziału Mechanicznego. W 1953 r. z katedr wyłączonych z Wydziału Mechanicznego powołano Wydział Mechaniczny Energetyczny (dziś Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki). Z kolei katedra Metalurgii na Wydziale Mechanicznym była zalążkiem Wydziału Metalurgicznego, utworzonego w 1969 r.
uczelnia badawcza
Dziś Politechnika Śląska to najstarsza uczelnia techniczna na Górnym Śląsku i jedna z największych w kraju.
W 2019 r. uzyskała tytuł uczelni badawczej. Jako jedyna w regionie znalazła się w prestiżowym gronie 10. szkół wyższych w Polsce, laureatów konkursu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Rozwój Politechniki Śląskiej skupia się między innymi na doskonaleniu w 12. dyscyplinach naukowych.
nowoczesny uniwersytet techniczny
Uczelnia leży w centrum Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, regionie, który był głównie kojarzony z ciężkim przemysłem, a obecnie z innowacjami i nowoczesnymi technologiami. Na przestrzeni 75. lat uczelnia ulegała wielu przemianom, poszerzała swoje granice, nie tylko te fizyczne – wciąż umiejętnie dostosowuje się do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.
